W Ukrainie założono konstytucyjne zasady samorządu lokalnego. Jednak rozwój samorządu lokalnego faktycznie odbywał się tylko na poziomie wspólnot terytorialnych miast obwodowego znaczenia (z nielicznymi wyjątkami). Ponieważ bezwzględna większość wspólnot terytorialnych przez fragmentarność i wyraźnie słabą bazę materialną jest bezsilna realizować swoje uprawnienia, a system samorządu lokalnego nie zaspokaja aktualne potrzeby większości społeczeństwa ukraińskiego.
Obecnie w kraju utworzono około 11,2 tys. wspólnot terytorialnych, w ponad 6 tys. wspólnotach liczba mieszkańców jest mniej jak 3 tys. osób, z nich w 4,8 tys. wspólnotach – mniej jak 1 tys. osób, a w 1,1 tys. wspólnotach – mniej jak 500 osób, w większości z nich organy wykonawcze rad wiejskich nie zostały utworzone, nie ma żadnych publicznych instytucji, przedsiębiorstw komunalnych itp. Władze lokalne, takich wspólnot nie mogą sprawować władze nadaną im przez prawo.
01 kwietnia 2014 Rada Ministrów Ukrainy zatwierdziła koncepcję reformowania samorządu lokalnego i organizacji terytorialnej władzy na Ukrainie (dalej – Koncepcja), zgodnie z którą zostały wyznaczone główne zadania reformy administracyjno-terytorialnej:
- zapewnienie dostępności i jakości usług publicznych;
- osiągnięcie optymalnego podziału kompetencji między samorządami lokalnymi i organami władzy wykonawczej;
- ustalanie uzasadnionej podstawy terytorialnej dla działań samorządów lokalnych i organów władzy wykonawczej w celu zapewnienia odpowiedniej dostępności i jakości usług publicznych świadczonych przez te instytucje;
- stworzenie odpowiednich warunków materialnych, finansowych i organizacyjnych w celu zapewnienia, że samorządy lokalne będą w stanie wykonywać własne i przekazane uprawnienia.
Aby zrealizować Koncepcje w części ustalania uzasadnionej podstawy terytorialnej dla działań samorządów lokalnych 5 lutego 2015 roku została uchwalona Ustawy Ukrainy „O dobrowolnych zrzeszeniach wspólnot terytorialnych”, która reguluje stosunki powstałe w procesie dobrowolnego zrzeszenia wspólnot terytorialnych wsi, miasteczek i miast.
Celem badania jest analiza procesów dobrowolnego zrzeszenia wspólnot terytorialnych i kształtowania zdolnych wspólnot terytorialnych w Ukrainie.