Reforma struktury administracyjno-terytorialnej i systemu samorządu lokalnego, która rozpoczęła się w 2015 roku w Ukrainie już zaczęła i będzie kontynuować radykalną redystrybucje uprawnień i środków finansowych pomiędzy rejonami i podstawowymi jednostkami administracyjno-terytorialnymi – zrzeszonymi wspólnotami terytorialnymi na korzyść tych ostatnich. Ten proces znacząco zmieni rolę rejonów, jako elementów struktury administracyjno-terytorialnej. Zmniejszenie zakresu kompetencji rad rejonowych i rejonowych administracji państwowych i zmniejszenie wpływów do budżetu rejonu wymaga optymalizacji struktury rejonowych administracji państwowych i organów wykonawczych rad rejonowych.
W czasie tych przekształceń, użytecznym staje się polskie doświadczenie funkcjonowania samorządu na szczeblu powiatu (analog ukraińskiego rejonu).
Ważne jest, aby pamiętać, że w Polsce na poziomie powiatu nie funkcjonują organy państwowe z funkcjami nadzorczymi, taki jak rejonowe administracji państwowe w Ukrainie.
Ustawodawczym organem powiatu jest rada powiatu, organem wykonawczym – zarząd powiatu, który wykonuje swoje funkcje za pośrednictwem jednostek organizacyjnych powiatu – starostw i innych jednostek organizacyjnych, które działają w dziedzinie edukacji, medycyny, opieki społecznej, kultury i infrastruktury. Starostwo jest kierowane przez starostę, który jest wybierany wśród członków rady powiatu.
System samorządu lokalnego w Polsce działa na zasadzie pomocniczości. To oznacza, że podstawową jednostką samorządu jest gmina, która rozwiązuje wszystkie problemy związane z życiem wewnętrznym na terenie gminy. Powiat wykonuje tylko te funkcje, których nie mogę podjąć gmina.
Dotacje i subwencje z budżetu państwa stanowią 71% dochodów budżetu powiatu, 29% – dochody własne. Największy udział wydatków powiatu jest kierowany na edukacje (33%) oraz pomoc społeczną (13%).
W notatce informacyjno-analitycznej zostały zanalizowane następujące kwestie:
- miejsce powiatu w polskim systemie samorządu lokalnego, podział funkcji między województwem, powiatem a gminą;
- podstawa prawna działalności powiatów;
- struktura zarządzania w powiecie;
- budżety powiatów, ich dochody i wydatki, przeanalizowano główne źródła wpływów i kierunki wydatków budżetów powiatów.